Review: Pawn Sacrifice (bioscoop)

Een waargebeurd schaakspel, vanaf 3 December in de bioscoop.

De Film

Het verhaal gaat over de schaaklegende Bobby Fischer, hier gespeeld door Tobey Maguire, in een ultieme poging de schaakgrootmeesters van Rusland te verslaan. Zijn grootste tegenstander is Boris Spassky, een rol van Liev Schreiber.

Het is waargebeurd en speelt zich af tijdens de donkere jaren van de koude oorlog. Opgevoed door zij Pools-Russische moeder zonder te weten wie zijn vader is èn behept met een ongelooflijk talent.

Als een olievlek breidt de roem van Bobby zich uit over Amerika en de rest van de wereld. Bij gebrek aan andere sporten om het Rusland van toen in te verslaan wordt hij op het schild gehesen en via allerlei bemoeienissen van buitenaf wordt hij in een stramien van toernooien gedwongen. Bijgestaan door een priester Bill Lombardy (Peter Sarsgaard) en een advocaat Paul Marshall (Michael Stuhlbarg) die aanbiedt zijn zaken te regelen gaat hij de wereld over.

De tegenstrijdige natuur van Bobby zorgt voor veel problemen. Hij heeft weinig vrienden en een moeder waar hij nauwelijks contact mee heeft. Argwaan begint zijn leven te bepalen en dat dwingt de man om tijdens zijn schaakcarrière soms waanzinnige eisen te stellen.

Beoordeling

Pawn Sacrifice betekend vrij vertaald het opofferen van een pion. De titel had niet beter gekozen kunnen zijn. De hoofdpersoon offert vele pionnen op om zijn ultieme doel te bereiken: het verslaan van zijn aartsrivaal Spassky.

Wat opvalt aan de film is dat er gekozen is voor een verteltrand door de ogen van het hoofdpersonage. In plaats van een opsomming van de soms bizarre feitjes uit het leven van Bobby Fischer zien we de wrange werkelijkheid zoals hij dat beleefd.

Zijn waarheid dus. En dat is soms erg mooi, zoals de scenes op het strand als hij op een toernooi in Miami is, maar soms zou je als kijker ook willen zeggen ‘Hé, kom op nou! Dit gaat echt te ver!’ In de scene waarin hij terugkomt op een eerdere afspraak over zijn gage, en die verhoogt tot een exhorbitant hoog bedrag.

Er schuilt bij dit soort films altijd een gevaar in de benadering die de makers kiezen. Immers, met dank aan internet, zijn heel veel feiten tegenwoordig in één ogenblik op te sporen. Er zijn nogal wat interessante ontwikkelingen die worden gemist in de film. Zo speelde hij in 1965 een toernooi in Havana waarvoor hij van de overheid geen uitreis visum kreeg. Vanuit een kamertje met een scheidsrechter in New York speelde hij het toernooi  via de telex en werd uiteindelijk tweede. Deze gebeurtenis heeft sterk bijgedragen aan de mythevorming rond zijn persoon.

Als je niet echt van schaken houdt en de koude oorlog boeit je totaal niet dan is deze film helemaal niets voor jou. Heb je een beetje ruime sportblik en kan een beetje historie ook geen kwaad, dan is deze film echt een aanrader.

Acteerprestaties

Tobey Maguire, die we kennen van de Spiderman films, speelt hier de prachtige rol van een getormenteerde jongeman. Hij weet de psyche en het talent van de echte Bobby Fischer over te brengen op een manier die blijft hangen. Op een bepaalde manier laat hij je voelen hoe wrang het allemaal is. Ook de bijrollen zijn goed gecast. Peter Sarsgaard speelt Bobby’ s vriend in de film, de priester Bill Lombardy. Heel erg goed ingehouden spel zorgt dat je echt gaat meeleven met hem. Dat geldt in mindere mate ook voor de advocaat Paul Marshall gespeeld door Michael Stuhlbarg. In de achterhoede is er nog een kleine rol van Evelyne Brochu als de prostituee Donna. Zij ontmaagd Bobby maar geeft met deze schijnbaar onbelangrijke rol een andere kijk op de man. Mooi gedaan.

Productie

De regie is in handen van Edward Zwick bekend van projecten als ‘The Last Samurai’ en ‘Defiance’. Deze relatief kleine film pakt hij grondig aan en hij laat geen moment de aandacht verslappen. De setting van de jaren ‘60 en ‘70 ziet er realistisch uit en hij geeft in zijn regie de cameraman (Bradford Young) en zijn acteurs voldoende ruimte om mooie dingen te laten zien.

Het verhaal is mijns inziens te krap geschreven. Er is immers veel meer gebeurd in het leven van Bobby en in de keuzes die gemaakt zijn kan ik mij niet vinden. De regisseur weet hier echter goed mee om te gaan en bepaald een mooi middelpunt in het verhaal. Volgens zijn uitleg zijn Bobby en zijn rivaal Spassky slechts pionnen die door hun regeringen zijn vooruitgeschoven om de koude oorlog te beslechten.